Waarom het beveiligen van ons Onroerend Erfgoed een noodzaak is

De brand in de Notre Dame te Parijs heeft het opnieuw pijnlijk duidelijk gemaakt ; een goede beveiliging van ons Onroerend Erfgoed is geen overbodige luxe. Hoewel Vlaanderen in deze een pionier was, mogen we niet op onze lauweren rusten en moeten beleidsmakers en verantwoordelijken verder streven naar een hoger niveau van beveiliging. We zijn het verplicht aan onze voorouders en de generaties die na ons komen. Nieuwe technologieën gecombineerd met ervaring kunnen hierin helpen.

1. Snelheid van interventie maakt het verschil
Had een professionele branddetectie de ramp in de Notre Dame te Parijs kunnen voorkomen? Neen, voorkomen niet maar zeker is wel dat hoe sneller men de brand detecteert, hoe kleiner de schade zal zijn. Het spreekt voor zich dat de brandlast van een eeuwenoud monument enorm is ; dat in combinatie de ongewone grote volumes en hoogtes maakt dat vuur een verwoestend effect kan hebben. Efficiënte detectiemethodes, uitgevoerd volgens geldende normen en regels van goed vakmanschap, een snelle doormelding van alarmen en accuraat doortastend optreden van lokale verantwoordelijken maken dan een groot verschil.

2. Vlaanderen een pionier inzake het beveiligen van Erfgoed
Reeds meer dan 20 jaar geleden is de Vlaamse Overheid actief in de beveiliging van haar Erfgoed ; deze inspanningen hebben ons in het verleden in Europa in een koploperspositie geplaatst voor vele jaren. Als CEO van Ardovlam kan ik het niet nalaten om in het buitenland steeds te kijken in hoeverre hun monumenten afdoend beveiligd zijn en een lichte trots kan ik dan moeilijk wegstoppen. Ik heb onze Minister-President Geert Bourgeois, toen hij nog vakminister was, ooit horen zeggen dat het beveiligen van Onroerend Erfgoed voor hem ook een economische invalshoek heeft ; Vlaanderen investeerde dus niet enkel uit plichtbewustzijn om zijn Eigen Erfgoed te beschermen maar ook vanuit economische redenen. Een mooie en correcte visie. Helaas werden doorheen de jaren de initiatieven en de subsidies steeds verder afgebouwd waardoor het toepassen van nieuwe en meer performante beveiligingsmethodes niet verder kunnen toegepast worden. Een gemiste kans.

3. Het monument is van iedereen, maar ook van niemand
We stellen het dagelijks vast : iedere burger is trots op zijn verleden, identiteit is belangrijk maar het kransje vrijwilligers dat zorg draagt voor een monument wordt steeds kleiner en helaas ook ouder. Ik heb enorm veel respect voor deze vrijwilligers (veelal beheerders van een Kerkfabriek) maar zelden is er dagelijks iemand in het monument aanwezig ; de technische kennis is er ook heel beperkt. Daarom is een continue technische monitoring van dergelijke systemen vanop afstand een noodzaak ; dit gaat dan niet enkel om het opvolgen van alarmen, maar eveneens om het efficiënt managen van de status van de beveiligingsinstallatie : staat deze nog actief, is er een storing, werken alle sturingen correct, werkt de doormelding nog.

4. Geen regelgeving ter zake
Regelgeving ter zake is er niet. Inzake branddetectie is die er wel in de zorgsector, voor de industrie, het verblijfstoerisme en sinds kort ook in private woningen maar niet voor ons Erfgoed. Wellicht is hier wel nog werk voor de boeg voor onze beleidsmakers.

5. Expertise maakt het verschil
De branddetectie van een monument is geen huis-, tuin- en keukeninstallatie. De ambtenaren hebben terecht hun specifieke eisen vanuit een oogpunt van esthetiek maar de detectie moet ook wel werken wanneer het nodig is en de overlast (storingen en valse meldingen) moet tot een minimum beperkt worden. Niet zoals bij de beveiliging van een modern gebouw, heb je de impact van bvb. wisselende weersinvloeden ten gevolge van ontbrekende isolatie, of van bvb. dieren (oa duiven) en hun uitwerpselen, of van tocht. Klassieke methodes werken ook niet op grote hoogtes. Tegenwoordige plaatsen we vaak luchtaspiratiesystemen in de zolders en de triforia van kerkgebouwen. De aanzuigmondjes worden bijna onzichtbaar geplaatst in de plafonds en garanderen een hoge mate van efficiëntie. Uit eigen brandproeven met testhaarden in een kerk konden we afleiden dat de aangezogen rook door de hooggevoelige detector werd gedetecteerd binnen de minuut !

6. Nieuwe technologieën kunnen veiligheidsniveau gevoelig verhogen
Het internet of things kan ook in deze problematiek soelaas brengen. De branddetectie installaties kunnen we nu op het internet koppelen, de informatie continu voor een brede groep betrokkenen en verantwoordelijken beschikbaar maken, het systeem veel efficiënter en effectiever opvolgen vanop afstand, preventief onderhoud uitvoeren en de reactietijd in geval van een calamiteit gevoelig inperken.

Besluit
Het zou bijzonder jammer zijn mocht Vlaanderen haar koppositie in deze teloor laten gaan. Nu is het zaak om verder te evolueren met de meest recente technologieën, onderhouden van wat er al is en de bewustwording bij verantwoordelijken te verhogen. We hebben een enorme kunstschat in onze handen ; laten we onszelf besparen van rampen zoals in Parijs.

De 10 grootste monumenten door Alertis beveiligd met branddetectie 
   1.    Mechelen - St. Rombouts kathedraal
   2.    Brugge - St. Salvator kathedraal
   3.    Leuven - St. Pieterskerk
   4.    Antwerpen - Onze Lieve Vrouw kathedraal
   5.    Antwerpen - St. Pauluskerk
   6.    Kortrijk - Onze Lieve Vrouw kerk
   7.    Hasselt - St. Quintinus kathedraal
   8.    Leffinge - Onze Lieve Vrouw kerk
   9.    Ieper - St. Jacobskerk
   10.  Brugge - St. Annakerk

Ir. Guy Slagmulder is gedelegeerd bestuurder van Alertis nv. Als gespecialiseerde onderneming en marktleider in branddetectie heeft Alertis zich verder verdiept in het beveiligen van Onroerend Erfgoed ; zo'n 300 Vlaamse Monumenten (Kerken, Kathedralen, Abdijen, Musea, ...) werden voorzien van branddetectie en worden elke dag gemonitord. Dit artikel is een poging om deze problematiek onder de aandacht te brengen naar aanleiding van de brand in Notre Dame te Parijs. Alertis stelt 95p te werk en realiseert een jaarlijkse omzet van Eur 15,0 mln in elektronische beveiliging. Alertis installeerde reeds meer dan 18.000 actieve detectiesystemen en is operationeel over heel België (vanuit Roeselare, Gent, Lummen enWilrijk).